راه‌کارهای کنترل ذهن

قسمت دوّم: مراقبت شنیداری؛

دومین مرحله برای ضبط خیال مراقبت شنیداری است. شنیدن رابطه مستقیمی با افکار انسان دارد. شنیدن حرف‌های نیکو، به‌ گونه‌ای غیرمستقیم در شکل‌دهی شخصیت انسان مؤثر است هم‌چنان که شنیدن حرف‌های زشت، قباحت سخنان ناپسند را از بین می‌برد. بنابراین شخص باید تمرین کند تا برای شنیدن شنیدنی‌ها تصمیم بگیرد و بهترین شنیدنی‌ها را برگزیند تا به تدریج شخصیت نیکو و مؤثری را بیابد.

در متون حدیثی ما رابطه میان گوینده و شنونده به رابطه ارباب و برده تشبیه شده است. کسی که به سخنی گوش می‌سپارد، در حقیقت بندگی گوینده را کرده است. از این رو لازم است تا ارباب و صاحب اختیار خود را درست برگزیند تا بندگی هر فرومایه‌ای را ننماید. امام جواد (علیه السلام) فرمود: «مَنْ أَصْغی إلی ناطقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِن کانَ الناطِقُ عَنِ اللهِ فَقَد عَبَدَ اللهَ وَ إن کانَ الناطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسانِ ابلیسَ فَقَدْ عَبَدَ ابلیس»؛1 هرکس به گوینده‌ای گوش سپارد به یقین او را پرستیده است پس اگر گوینده از خدا سخن گوید او خدا را پرستیده و اگر از زبان شیطان حرف زند، به یقین شیطان را پرستیده است.

در این مرحله دقت در انتخاب سی‌دی، فیلم و نوارهای موسیقی و غیره بسیار حسّاس است. آن‌کس که با شنیدن قرآن حالت بهجت و سرور می‌یابد با آن‌کس که با شنیدن ترانه‌ای شاد می‌شود، قابل مقایسه نیست. سرود قرآنی همانند قرآن جاویدان است و شادی ترانه به سان محتوای آن می‌ماند.

بی‌دقتی در گزینش شنیده‌ها بر قلب و جان انسان تأثیر می‌گذارد و به مرور زمان قلب را از درک زیبایی‌های معنوی باز می‌دارد. چنین اشخاصی در برابر سخنان حقّ می‌گریزند. قریش – دشمنان سرسخت پیامبر (صلوات الله علیه و آله) - که در برابر وحی الهی مقاومت می‌کردند، سرانجام به جایی رسیدند که با شنیدن «بسم‌الله الرحمن‌الرحیم» می‌گریختند.2 اگر چه این واقعه بیانگر تأثیر ژرف «بسم‌الله الرّحمن‌الرّحیم» است امّا حقیقت گریختن دل‌های بیمار و گوش‌های ناسالم را هم از آن می‌توان دریافت. قرآن کریم این حادثه را چنین بیان فرمود: «وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَکِنَّةً أَن یَفْقَهُوهُ وَفِی آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِذَا ذَکَرْتَ رَبَّکَ فِی الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْاْ عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا»؛3 و بر دلهایشان پوششها مى‏نهیم تا آن را نفهمند و در گوشهایشان سنگینى [قرار مى‏دهیم] و چون در قرآن پروردگار خود را به یگانگى یاد کنى با نفرت پشت مى‏کنند.

 ---------------

پی نوشت ها:

1. تحف‌العقول، ص 456.

2. ر.ک: تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 172.

3. سوره مبارکه الاسراء، آیه شریفه 46.